Wanneer mensen in een depressie verzeild geraken, vloeit de essentiële levensdrift uit hen weg. Het leven wordt één lange, uitputtende strijd tegen de gevoelloosheid en de futloosheid die vanuit het niets over hen is neergedaald. Iedere ochtend opnieuw
worden depressieve mensen geconfronteerd met de onterende, innerlijke leegte. Ze moeten elke dag opnieuw al hun moed bijeenrapen
om daar niet aan toe te geven. Ze voelen zich aan hun lot overgelaten. De strijd tegen het eigen doemdenken wordt op een gegeven
moment te zwaar om te dragen. Het gevoel overweegt dat er hen slechts nog één uitweg rest en dat is suïcide. De uitputting dwingt hen afscheid te nemen van hun geliefden en doet hen de angst voor de dood overstijgen.
Elke dag kiezen drie mensen in Vlaanderen ervoor om niet meer te moeten leven. Nog eens meer dan tien keer zoveel mensen doen
een poging om uit het leven te stappen. Vlaanderen is daarmee de trieste recordhouder in West-Europa.
Kan het aanreiken van euthanasie depressieve mensen weerhouden van suïcide zoals vandaag beweerd wordt? Wij denken dat met
die gedachte zeer genuanceerd moet worden omgesprongen. Vooreerst veronderstelt een dergelijke redenering dat mensen met een depressie de stap zetten naar de hulpverlening.
Een arts dient een depressie correct in te schatten en te diagnosticeren. Het is gekend dat het daar al in meer dan de helft van de gevallen misloopt. Zelfs al stelt de arts de juiste diagnose; het blijft zeer de vraag of het aankaarten van euthanasie een opluchting betekent voor de patiënt. Als zelfs de behandelende arts de dood als ultieme oplossing naar voren schuift, loopt men dan niet het risico de depressieve patiënt nog verder te drijven in zijn/haar doemdenken? Riskeert men niet dat de patiënt de aangereikte hulp en diens kansen op herstel met nog meer cynisme gaat bekijken? Voor de wettelijke uitvoering van euthanasie moet een depressief iemand bovendien nog over voldoende kracht beschikken om zich te onderwerpen aan minimaal drie artsen. Vanaf de officiële aanvraag zal de patiënt minstens één maand moeten wachten op de feitelijke uitvoering. Het is dus maar zeer de vraag of een depressief persoon dit nog kan opbrengen. Bij de keuze voor euthanasie wordt men bovendien voor de hartverscheurende keuze gesteld om de naasten al dan niet op de hoogte te stellen. Een maand er het zwijgen toe doen, moet ontzettend zwaar om dragen zijn. De naasten op de hoogte moeten stellen, lijkt al even onmenselijk.
De enige groep mentaal lijdende patiënten waar euthanasie een betekenis zou kunnen hebben, betreft een zeer kleine, uitzonderlijke groep van uitbehandelde, chronisch depressieve patiënten. Mensen bij wie alle therapieën en begeleidingen ten spijt, het verlangen om te sterven onverminderd blijft voortbestaan. Het toekennen van euthanasie moet ook hier met de grootste zorg gebeuren. De onmiddellijke omgeving moet het recht hebben op de zekerheid dat een suïcide onafwendbaar zou geweest zijn. De naasten dienen de kans te krijgen om zich daarvan te vergewissen alvorens de euthanasie uit te voeren.
Het is de plicht van ons allemaal om niet langer blind te blijven voor de enorme suïcideproblematiek en er iets aan te doen. Over de wijze waarop lopen de meningen uiteen. In de plaats van tegemoet te komen aan de wens om te sterven, pleiten wij resoluut
voor het preventief doorbreken van de ontreddering die mensen tot suïcide drijft. Dit kan door het taboe rond geestesziekte op te heffen en door dringend écht werk te maken van een laagdrempelige, betaalbare geestelijke gezondheidszorg. Het is van absoluut belang om een goed sociaal vangnet te creëren om mensen te behoeden van suïcide.
Willen we de epidemie van depressie en suïcide een halt toeroepen, moeten we onze huidige prestatiegerichte maatschappij weer
ombuigen in een meer zorgzame en verdraagzame maatschappij. Een plek waar er ook ruimte is voor het lijden en voor het imperfecte.
Dr. sc. Tom Mortier en Dr. med. Steven Bieseman, departement Gezondheidszorg en Technologie, Katholieke Hogeschool Leuven
Deze tekst werd gepubliceerd op 22 februari 2013 in Artsenkrant.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten